Roztropne gospodarowanie energią

Roztropne gospodarowanie energią ma fundamentalne znaczenie dla ludzkości ze względu na oczywisty fakt, że dostęp do energii warunkuje każdą aktywność, w tym zapewnienie wyżywienia i warunków bytowania oraz wszelakich form działalności gospodarczej. Współczesna wiedza wskazuje na wyczerpywanie się zasobów kopalnych nośników energii, a jednocześnie brak technologii wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych, które byłyby powszechnie dostępne i neutralne dla środowiska uwzględniając cały łańcuch technologiczny. 

Równolegle występują ogromne możliwości redukcji ilości zużywanej energii bez szkody dla jakości życia człowieka i procesów gospodarczych, co jest najbardziej efektywnym sposobem zmniejszenia presji energetyki na środowisko. Podejście do racjonalizacji zużycia energii można oceniać z perspektywy oszczędności nieodnawialnych zasobów naturalnych, do których należą surowce energetyczne. Warto zwrócić uwagę, że korzystanie z odnawialnych źródeł energii (OZE) nie powinno zastępować starań o zredukowanie zapotrzebowania na energię. Należy uwzględniać łączne oddziaływanie na środowisko poszczególnych elementów energetycznego łańcucha technologicznego, w tym wydobycia surowców, przeróbki i eksploatacji elementów instalacji energetycznych oraz przesyłu energii.

Dla podniesienia skuteczności oszczędzania energii  potrzebne są niewątpliwie odgórne dyspozycje i regulacje prawne służące racjonalizacji zużycia energii w gospodarce i w sferze komunalnej, a także przedsięwzięcia inwestycyjne podnoszące sprawność sieci energetycznych i urządzeń wykorzystujących energię. Jednak równie ważne, nieomal bezkosztowe i mogące przynieść szybkie efekty jest kształtowanie postaw konsumentów indywidualnych zmniejszających zapotrzebowanie na energię. O znaczeniu odbiorców indywidualnych świadczą dane GUS, że gospodarstwa domowe w Polsce miały w 2021 20,2% udziału w krajowym zużyciu energii bez uwzględnienia paliw silnikowych. Do tego dochodzi fakt, że ponad połowa mieszkań jest zasilana w ciepło z sieci grzewczej i korzysta z ciepłej wody dostarczanej z sieci. Znaczący jest również udział gospodarstw domowych w zużyciu energii elektrycznej. 

Zatem zmiany w zachowaniach społecznych mogą mieć niezwykle istotne znaczenie dla zmniejszenia negatywnego oddziaływania na przyrodnicze otoczenie, w tym zredukowania zapotrzebowania gospodarstw domowych na energię. Trzeba wskazać, że skuteczność budowania świadomości społecznej zależy od uwzględnienia trzech ściśle powiązanych ze sobą elementów. Pierwszy z nich to dostarczanie wiedzy o systemie wzajemnych zależności między człowiekiem a jego przyrodniczym otoczeniem. Z tym wiąże się kształtowanie umiejętności minimalizowania i unikania negatywnego oddziaływania na środowisko. Nieodzownym dopełnieniem dostarczania wiedzy i umiejętności jest stymulowanie motywacji do racjonalnego zachowania wobec środowiska. Tak więc realizowane programy edukacyjne powinny łączyć dostarczanie wiedzy stanowiącej fundament dla racjonalnych działań, z umiejętnością zastosowania odpowiednich sposobów postępowania oraz z motywowaniem do podejmowania należycie ukierunkowanych aktywności.